Myślowy wyraz realnych, obiektywnych stosunków ekonomicznych; stosunki te stanowią obiektywny fundament tworzenia pojąć i kategorii przez poznający umysł człowieka. Pojęcia i kategorie nie są płodem ?czystej myśli”; uogólniają one tylko zjawiska i ich związki, wyrażają ogólne, istotne własności zjawisk i zdarzeń. Pojęcia i kategorie są ?skrzepami” wyników poznania. Kategorie ekonomiczne są tworami historycznymi, i to w dwojakim znaczeniu. Po pierwsze ? kategorie  ekonomiczne (praca, towar, wartość, pieniądz, kapitał, wartość dodatkowa itp.) powstają w określonych warunkach historycznych, gdy obiektywne zjawiska osiągają taki stopień dojrzałości, który umożliwia ich naukowe sformułowanie. Można wyjaśnić to ? za Marksem ? na przykładzie kategorii ?pracy w ogóle”. Praca wydaje się być zupełnie prostą kategorią, tym niemniej mogła ona być zrozumiana i sformułowana dopiero w pewnych historycznych warunkach. Dopiero w rozwiniętym społeczeństwie kapitalistycznym, gdy pieniądz ?zrównał” wszystkie rodzaje pracy ludzkiej i uczynił siłę roboczą towarem, gdy jednocześnie życie zmuszało ludzi pracy najemnej do przechodzenia z gałęzi do gałęzi, zaistniały obiektywne przesłanki do sformułowania kategorii ?pracy w ogóle”.