Zagrozenie zawodowe

Badając grupy o najwyższym zagrożeniu zawodowym o liczebności bliskiej 6 tysięcy osób, stwierdzono, że dopiero narażenie trwające dłużej niż 20 lat dało 46% wzrost wskaźnika zgonów, a przy dalszym jego trwaniu odsetek zgonów z powodu raka płuc jeszcze się podwyższał. Ten przykład ilustruje tezę o praktycznym znaczeniu w badaniach epidemiologicznych: jeśli jakiś czynnik jest stosunkowo słabym karcynogenem nawet na poziomie najwyższym, jaki jest spotykany u człowieka, to potwierdzenie takiego faktu wymaga długoletnich badań na dużą skalę. Dotychczas rozważano pojedynczy czynnik rakotwórczy. Wiadomo jednak na podstawie badań doświadczalnych u zwierząt, że skojarzenie dwu lub więcej czynników bywa znacznie bar-? dziej efektywne w wyzwalaniu procesu nowotworowego niż działanie każdego z nich pojedynczo. Zostało to dowiedzione także u ludzi. Wśród pracowników stykających się z azbestem stwierdzono 7-krotny wzrost zgonów na raka płuc w grupie palących papierosy. W wieloletnich obserwacjach zebrano dowody, że narażenie na pył azbestowy zwielokrotnia zagrożenie rakiem płuc u palaczy, natomiast ma nieznaczny, bądź żaden wpływ na powstawanie raka płuc u pracowników niepalących. Pozostaje istotne pytanie: jak można zbadać rakotwórczość nowych' czynników, na które człowiek nie był dotychczas narażony? Niewątpliwie pozostają do wykorzystania badania doświadczalne u zwierząt bądź testy oparte na prostych biologicznych układach modelowych.