O mediacji
Mediacja to „królowa ADR” (ang. Alternative Dispute Resolution – alternatywne metody rozwiązywania sporów). To miano jest w pełni usprawiedliwione – mediacja jest skuteczna, szybka, poufna i dużo mniej kosztowna niż postępowanie sądowe. W mediacji rozwiązanie wypracowują sami uczestnicy sporu – osoby, które najlepiej wiedzą, co się stało i co w danej sytuacji będzie dla nich najbardziej korzystne. Nad sprawnością tego procesu czuwa mediator – osoba neutralna i bezstronna posiadająca szczególne umiejętności w zakresie zarządzania konfliktem.
Jest to mniej czasochłonne, kosztowne i stresogenne niż tradycyjny proces sądowy – pozwala w spokojnej, życzliwej atmosferze przeanalizować konflikt, przyjrzeć się swoim oczekiwaniom i potrzebom oraz poznać punkt widzenia innych uczestników sporu. Mediacja daje nieograniczone możliwości w poszukiwaniu rozwiązań satysfakcjonujących strony konfliktu. Jako procedura poufna pozwala również na zachowanie prywatności sporu – kwestie intymne, osobiste nie są ujawniane publicznie.
W mediacji dąży się do wypracowania przez strony zadowalającej ugody oraz do naprawienia lub zadośćuczynienia szkody/ krzywdy doznanej przez osobę pokrzywdzoną. Mediacja pozwala na zrozumienie racji drugiej strony, co umożliwia poprawę komunikacji i relacji pomiędzy uczestnikami sporu. Takie działania wspomagają budowanie poczucia odpowiedzialności za swoje decyzje i czyny u stron mediacji i dają im możliwość współdecydowania we własnej sprawie.
8 zasad mediacji ujętych w art. 2 Kodeksu Etyki Mediatora Polskiego Centrum Mediacji:
Mediator w swojej pracy powinien kierować się zasadami dobra stron, tzn.:
1. FACHOWOŚCI
obowiązuje go nabywanie wiedzy i umiejętność posługiwanie się posiadaną wiedzą zgodnie z dobrem i interesami obu stron. Mediator powinien bardzo dobrze znać techniki mediacji i umieć stosować je w odpowiednim czasie.
2. DOBROWOLNOŚCI
dobrowolna zgoda stron na mediację jest potwierdzana w czasie informacyjnego, wstępnego spotkania. Strony zostają także poinformowane, że mogą wycofać się na każdym etapie postępowania mediacyjnego. Nie wolno wywierać na nie żadnej presji, aby zgodziły się na mediację. Warunek pełnej dobrowolności jest bezwzględny; m.in. odróżnia to mediacje od sądu i arbitrażu
3. BESTRONNOŚCI
mediatora obowiązuje bezstronność, tzn. strony w mediacji mają równe prawa i powinny być traktowane jednakowo. Nie wolno wyróżniać żadnej ze stron. Niedopuszczalne jest aby mediator podjął się prowadzenia postępowania mediacyjnego, jeśli któraś ze stron jest z nim spokrewniona lub pozostaje w jakichkolwiek innych związkach. Mediator powinien zawsze respektować godność stron i dbać o to, aby strony odnosiły się do siebie z szacunkiem
4. NEUTRALNOŚCI
obowiązuje neutralność wobec przedmiotu sporu. Mediator nie narzuca stronom własnych rozwiązań, nawet wtedy gdy – jego zdaniem – były by najlepsze,
5. POUFNOŚCI
wszystko co dzieje się w czasie przeprowadzania rozmów mediacyjnych jest poufne i nie może być przekazywane żadnej instytucji lub osobie prywatnej. Dokumentacja przechowywana w związku z prowadzonymi mediacjami musi być zabezpieczona przed osobami niepowołanymi. Jednakże: „W przypadku szczególnie poważnych przestępstw należy znaleźć równowagę pomiędzy zasadą poufności i potrzebą zapobieżenia poważnej krzywdzie czy szkodzie. Dlatego też zasada poufności nie rozciąga się na szczególnie poważne zbrodnie, które mogą wyjść na jaw w trakcie mediacji. W takim przypadku mediator powinien poinformować odpowiednie organy, którymi będą często organy wymiaru sprawiedliwości, choć niekoniecznie. W niektórych przypadkach może być wskazane poinformowanie osób, których to dotyczy. Tak jak inni obywatele mediator w takich przypadkach powinien mieć obowiązek przestrzegania wymagań prawa krajowego odnoszącego się do powiadamiania i zapobiegania takim zbrodniom..”
(Cytat pochodzi z komentarza do załącznika w objaśnieniach do rekomendacji nr R(99)19 Komitetu Ministrów Rady Europy o mediacji w sprawach karnych, pkt. 29 i 30. Tłumaczenie Kancelarii Senatu RP , 2001 r, str. 20).
6. BEZINTERESOWNOŚCI
mediator nie może wykorzystywać kontaktu ze stronami dla własnych korzyści. Nie może mieć żadnego osobistego interesu z faktu zawarcia ugody czy sposobu i form w jakich zostanie zawarta.
7. AKCEPTOWALNOŚCI
mediator powinien być zaakceptowany przez strony. Nikt nie ma prawa narzucać wyboru mediatora, którego odrzuciła jedna ze stron. Nie wolno także nikogo zmuszać do poddania się procesowi mediacji ani do zaakceptowania reguł procedury. Reguły te powinny być uzgodnione na początku rozmów i akceptacja ich potwierdzona przez obie strony.
8. SZACUNKU
mediator dba o zapewnienie bezpiecznych warunków rozmów. Miejsce prowadzenia mediacji, zgodnie z interesem stron oraz z uwagi na podatność stron na zranienia, powinno być neutralne i wygodne. Strony powinny czuć się bezpieczne i szanowane. Jeśli nie można sprostać takim wymaganiom, należy zwrócić sprawę do organów wymiaru sprawiedliwości. Mediacja powinna być prowadzona w odpowiednim tempie, w czasie wyznaczonym przez możliwości i życzenia stron. Mediator pamięta o tym, że jego zadaniem jest osiągnięcie przez strony nie tylko satysfakcji proceduralnej (ze sposobu prowadzenia mediacji), ale również merytorycznej (dotyczącej zadośćuczynienia) jak i satysfakcji psychologicznej. Ta ostatnia oznacza: poczucie autorstwa stron wobec osiągniętego rozwiązania i ogólne lepsze samopoczucie po przeprowadzonej mediacji. Mediatorze, pamiętaj, że to strony decydują o tym jak będzie rozwiązany konflikt. Biorą swoje sprawy we własne ręce. Ty wspomagasz je w rozwiązywaniu sporu i dbasz o to, by mogły być zadowolone z porozumienia. Mediacja to proces ludzki, oparty o sprawiedliwość naprawczą, bowiem naprawa a nie kara jest istotą sprawiedliwości.
